سیر تحولی لباس زنان در قرن گذشته از ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰

پوشش زنان ایرانی در قرن گذشته بارها دچار تغییر و تحول اساسی شده است و همواره با سیر تحول لباس زنان همراه بوده ایم. در ابتدای سال 1300 هجری شمسی که رضاخان به عنوان وزیر جنگ به قدرت رسید، پوشش زنان ایرانی به سبک قاجاریان بود. از آن جایی که پادشاهان قاجاری علاقه زیادی به سفرهای فرنگی داشتند، از پوشش های غربی ایده گرفته بودند و پوشش قاجاری را دچار تحولات اساسی کرده بودند. زنان قاجاری دو بخش لباس داشتند. یکی اندرونی و دیگری بیرونی. لباس های اندرونی زنان شامل دامن های پرچینی بود که از کمر تا نوک انگشتان پا بلندی داشت. نیم تنیه ای به نام "ارخالق" هم همراه با این دامن می پوشیدند که تا حدودی باعث نمایان شدن ناف و برهنگی زنان می شد. افرادی که چادر داشتند معمولا روبند هم می زدند و چهره شان کاملا زیر پوشیه بود.  

بر روی کفش های زنان قاجاری مروارید دوزی انجام میشد. بیشتر کفش های آن ها از جنس مخمل بود که با جوراب های سفید آن ها را می پوشیدند تا این که ناصرالدین شاه در سفر به روسیه با تماشای بالرین های روسی در سن پترزبورگ دستور داد تمام بانوان حرم سرا، شلوار نازک و چسبان به تن کنند. از این رو دامن های بلند، کم کم از مد افتاد.  

لباس زنان ایرانی در دوره اول پهلوی و سیر تحول لباس زنان

  پس از به قدرت نشستن رضاخان، پوشش زنان ایرانی تغییرات بسیاری کرد. از آن جایی که رضاخان به ترکیه سفر کرده بود، دستور داد تا تمام مردان و زنان ایرانی به سبک اروپایی ها لباس بپوشند. پس از دستور کشف حجاب در ایران، زنان به دو دسته تقسیم شدند. برخی از آن ها گروه های مذهبی بودند که بی حجابی را عار می دانستند و گروهی دیگر با این موضوع مشکلی نداشتند. برخی از زنان نیز موهای خود را با کلاه می پوشاندند. به همین دلیل استفاده از کلاه در میان زنان دوره پهلوی باب شد. مد روز آن زمان پوشیدن کت و دامن کوتاه همراه با جوراب شلواری و کلاه بود. کفش های پاشنه بلند هم در این دوره اهمیت بالایی پیدا کرد.  

لباس زنان در دوره دوم پهلوی

  با به سلطنت رسیدن محمدرضا شاه، دوباره عده ای از زنان حجاب را به سر گرفتند اما بیشتر زنانی که تحصیل کرده بودند، سبک مد و فشن غرب را دنبال کردند. لباس های غربی نیز در فروشگاه ها به فروش می رسید. خوانندگان آن دوره همچون گوگوش نیز به نمادی از مدهای غربی جامعه تبدیل شدند. بیشتر زنان از پیراهن هایی که تا زانو بلندی داشت استفاده می کردند. در این دوره اکثر خانم ها بدون کلاه و روسری تردد می کردند. سبک پوشش در این دوره بدون اجبار بود و افراد بی حجاب و با حجاب با یک حق مساوی، در جامعه زندگی می کردند. زنانی که از چادر استفاده می کردند معمولا چادرهای رنگی با طرح های گل دار می پوشیدند.  

پوشش زنان بعد از انقلاب و سیر تحول لباس زنان

  متحول ترین پوشش زنان را بعد از انقلاب دیده ایم که تقریبا همه زنان با چادرهای یک دست مشکی تردد می کردند. حجاب به حدی در میان زنان در این دوره اهمیت داشت که کمتر کسی تار موی خود را بیرون می گذاشت. چادر ساده، چادر قجری یا کمری بیشترین طرفدار را در این دوره داشت. بعد از گذشت یک دهه از انقلاب، مانتوهای بلند همراه با اپل های سرشانه مد شده بود. این مانتوها که معمولا به رنگ های تیره و قهوه ای بودند، همراه با روسری های بلند یا مقنعه های چانه دار پوشیده می شدند.

اوج محبوبیت این مانتوها در دهه 60 و اوایل دهه 70 در ایران بود که به یکی از شیک ترین مدهای آن زمان و خنده دارترین مدهای امروزی تبدیل شد. پوشیدن مانتوهای تیره و گشاد که تا پاچه شلوار می رسید و اپل هایی که هیکل دختران ریز را درشت می کرد از مدهای این دوره بود. شادترین رنگی که برای آن ها در نظر گرفته شده بود، رنگ کرم بود. نیمه دوم دهه 70، تغییر زیادی بر روی مانتوها ایجاد شد. قد مانتوها تا روی زانو آمد. از نظر جامعه این مانتوها کوتاه تلقی می شد در حالیکه در مقایسه با نسل بعدی مانتوها، اصلا کوتاه نبود.  

پوشش زنان ایرانی در دهه 80

  بعد از گذشت یک دهه، زنان علاقه زیادی به پوشیدن لباس هایی که کوتاه تر و تنگ تر بود پیدا کردند. تا جایی که مانتوهای کوتاه و بالاتر از زانو، مد شد. اوج دوران مانتوهای تنگ در این دهه بود. حتی بسیاری از زنان به زور دکمه هایشان را می بستند اما انگار هر چه لباسشان تنگ تر بود، به روزتر بودند. مدل موهای چتری و کلیپس های بزرگ زیر مقنعه نیز جزو ترندهای آن زمان بود. تنوع رنگی مانتوها نیز بیشتر شد. کم کم زنان با لباس هایی که رنگ های شادتری داشتند، به خیابان می آمدند. در اواسط دهه 80، مجددا مانتوهای نیمه بلند و کمی گشاد رونق گرفت اما دکمه های این مانتوها در بخش های پایین حذف شد و آستین لباس ها نیز کوتاه تر شد. آستین هایی که به سه ربع شهرت داشتند، در کوتاه ترین زمان مد شدند.  

لباس های زنان در دهه 90

  تغییر مانتوهای دکمه دار به مانتوهای بی دکمه در این دهه انجام شد. یقه مانتوها بازتر شد و دکمه های آن برداشته شد. در حال حاضر تنوع پوششی در این دوره زیاد است. برخی مانتوهای کتی همراه با دامن و برخی دیگر همراه با شلوارهای پارچه ای می پوشند. برخی ترجیح می دهند لباس های هنری بر تن کنند و از انواع اکسسوری های رنگارنگ و لباس های گشاد که هنرمندانه با یکدیگر ست شده اند استفاده کنند. برخی هم هنوز طرفدار مانتوهای دکمه دار هستند و از آن ها که به سبک امروزی دوخته شده اند، استفاده می کنند.