تفاوت سوزن دوزی با گلدوزی
از جمله هنرهای دستی دوست‌داشتنی و پرطرفدار که می‌توان آن‌ها را از هنرهای پرطرفدار و باقدمت در ایران برشمرد، گلدوزی و سوزن دوزی هستند. این دو هنر شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند، اما در عین‌حال تفاوت سوزن دوزی با گلدوزی را هم نمی‌توان نادیده گرفت.
تاریخچه گلدوزی در ایران به دوران پیش از حکومت قاجار برمی‌گردد؛ زمانی که گلدوزی کردن در دسته هنرهای دستی باارزش قرار می‌گرفت و هر دختری باید پیش از ازدواج آن را بلد بود و بر آن تسلط کافی داشت. البته سوزن دوزی هم از این قاعده مستثنا نیست.
حالا ما در ادامه به شما خواهیم گفت که این دو هنر چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی به یکدیگر دارند و به‌طور کلی در چه موقعیت‌هایی باید از آن‌ها استفاده کرد.
سوزن دوزی چیست؟
سوزن دوزی را از جمله متداول‌ترین و در عین‌حال قدیمی‌ترین هنرها می‌دانند که برای تزیین پارچه و پوشاک از جمله پیراهن زنانه به‌کار می‌رفت. این تکنیک از قرن‌های گذشته در سراسر نقاط جهان مورد استفاده بود و هنوز هم در فرهنگ‌های مختلف بسیار محبوب است. در تکنیک سوزن دوزی معمولا از نخ و سوزن و پارچه برای ایجاد طرح‌های گوناگون استفاده می‌شود. در این تکنیک باید سوزن را به‌طور کاملا مستقیم در بافت پارچه فرو کرد و با حرکات از پیش تعیین‌شده و بر اساس الگویی که با دست انجام می‌شود، اشکال گوناگون و مختلفی را بر روی پارچه شکل داد. البته شاید تصور کنید که گلدوزی هم به همین ترتیب انجام می‌شود؛ اما در کل فرق سوزن دوزی با گلدوزی را نمی‌توان انکار کرد.
در سوزن دوزی شما با استفاده از نخ‌های گوناگون و تکنیک‌های مختلف و متعدد خیاطی مانند دوخت نقطه‌دوزی، دوخت خیاطی، دوخت زنجیره‌ای و غیره، طرح‌های مختلفی را بر روی پارچه ایجاد خواهید کرد. این روش کمک می‌کند تا شما انواع و اقسام طرح‌ها را با جزئیات کوچک و بزرگ بر روی سطوح مختلف پارچه رقم بزنید. این طرح‌ها می‌توانند کامل ابتدایی و ساده یا پیچیده و بسیار دقیق و هدفمند باشند. نکته جالبی که باید درباره سوزن دوزی به آن اشاره کنیم، این است که این فرایند صرفا با دست انجام می‌شود و به کارآفرینان و هنرمندان این اجازه را می‌دهد که با استفاده از تخصصی که دارند و ترکیب آن با خلاقیت ذهنی خود، طرح‌هایی منحصربه‌فرد و خاص را بر روی پارچه‌ها و پوشاک گوناگون مانند دامن زنانه اجرا کنند.
گلدوزی چیست؟
گلدوزی را هم یکی از هنرهای قدیمی و اصیل می‌دانند که بر روی پارچه‌های گوناگون با نخ‌های متالیک و ابریشمی انجام می‌شد و کمک می‌کرد تا غنا و ارزش پارچه و لباس افزایش پیدا کند. در تکنیک گلدوزی معمولا نخ‌ها را با دست به‌صورت کاملا دقیق و حساب‌شده و با استفاده از سوزن مخصوص گلدوزی، به پارچه وارد می‌کردند و با استفاده از طرحی که در ذهن داشتند یا آن را پیش از طراحی بر روی پارچه اجرا کرده بودند، بهترین ایده‌ها و خاص‌ترین طراحی‌ها خلق می‌شدند. بد نیست بدانید که حالا گلدوزی بر روی کت و یا جلیقه زنانه یا سایر آیتم‌ها، به هنری پرطرفدار و دوست‌داشتنی تبدیل شده است که کمک می‌کند تا محصول نهایی باارزش‌تر و گران‌تر باشد.
ضمن اینکه این روزها چرخ‌های گلدوزی صنعتی هم به بازار آمده‌اند و کار هنرمندان را راحت‌تر کرده‌اند. جزئیات در هنر گلدوزی کمی بیشتر و دقیق‌تر است و شما آزاد هستید که در این هنر از سنگ‌های قیمتی، نگین‌ها، مهره‌ها، مروارید و حتی تکه‌های روبان و پارچه هم استفاده کنید. تنوع در استفاده از متریال‌های گوناگون در گلدوزی، یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های سوزن دوزی با گلدوزی محسوب می‌شود که درنهایت کار شما را زیباتر و شکیل‌تر نشان خواهد داد. حالا دیگر گلدوزی صرفا هنری اصیل و باقدمت نیست؛ بلکه ابزاری هنرمندانه برای تغییر دادن لباس‌ها و حتی پارچه‌های خانگی و اشیاء گوناگون منزل است که می‌تواند ضمن ایجاد تنوع، آن‌ها را بازسازی کند و به شما اجازه بدهد تا مجددا از این اشیا، لباس‌ها یا پارچه‌ها استفاده کنید.
سوزن پوپ چیست؟
سوزن پوپ نوعی روش گلدوزی به‌صورت کاملا سطحی است که آن را در بوم‌های بسیار ریز مورد استفاده قرار می‌دهند. این سوزن بیشتر برای ایجاد طرح بر روی کیف پول و اکسسوری‌هایی مانند دست‌بند، گردنبند و گوشوار، آویزهای دیواری، فرش، اثاثیه و لوازم داخلی منزل مورد استفاده قرار می‌گیرد. نخی هم که در این سوزن به‌کار می‌رود، نخ گلدوزی است که ظاهر کار شما را کاملا جذاب و منحصربه‌فرد می‌کند. با استفاده از این سوزن حتی می‌توانید بر روی تونیک زنانه هم طرح‌های جذابی به‌وجود آورید. بوم مورد نیاز برای سوزن پوپ هم بوم مونو یا پنلوپه است.
تفاوت‌ها و شباهت‌های سوزن دوزی و گلدوزی
سوزن دوزی و گلدوزی به یکدیگر شباهت‌های زیادی دارند؛ اما به جرات می‌توان گفت که فرق سوزن دوزی با گلدوزی بسیار زیاد است. ما در ادامه مطلب به شما خواهیم گفت که این دو هنر چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر دارند:
تفاوت بين سوزن دوزي و گلدوزي
اگر بخواهیم اول از همه تفاوت سوزن دوزی با گلدوزی را برای شما شرح بدهیم، باید بگوییم که پیچیدگی طرح، مواد مورد استفاده و تکنیک‌های اجرا در این دو هنر تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند.
• اولین تفاوت در روش اجرا این است که در سوزن دوزی شما باید نخ خود را کاملا مستقیم در پارچه دوخت فرو کنید. این در حالی است که در هنر گلدوزی معمولا نخ‌ها را به شکل فراگیر بر روی تمام سطح پارچه قرار می‌دهند.
• دومین تفاوت در پیچیدگی‌های طرح این دو هنر است. طرح‌هایی که در گلدوزی مورد استفاده قرار می‌گیرند، معمولا طرح‌های کاملا پیچیده‌تری هستند که برای اجرا نیاز به دقت بیشتری دارند؛ چون جزئیات آن‌ها قوی‌تر است؛ اما در سوزن‌دوزی معمولا طرح‌ها ساده هستند و پیچیدگی کمتری دارند.
• درنهایت، سومین تفاوت سوزن دوزی با گلدوزی هم این است که مواد مورد استفاده در سوزن دوزی فقط سوزن و نخ هستند؛ در حالی‌که شما در هنر گلدوزی می‌توانید برای زیباتر شدن کار خود از انواع و اقسام نخ‌ها، مرواریدها، سنگ‌ها، نگین‌ها و حتی روبان و تکه‌های پارچه استفاده کنید.
شباهت هاي بين سوزن دوزي و گلدوزي
تفاوت سوزن دوزی با گلدوزی را گفتیم. حالا به شباهت‌های این دو هنر می‌رسیم:
• اولین مشخصه‌ای که این دو هنر را به یکدیگر شبیه می‌کند، استفاده مشترک از دو ابزار سوزن و نخ در هر دو است. شما در هر دو روش سوزن دوزی یا گلدوزی کت و شلوار زنانه یا هر لباس و آیتم دیگر، به نخ و سوزن احتیاج خواهید داشت. نخ و سوزن‌هایی که کاملا به‌صورت مستقیم یا گاه غیرمستقیم به بافت پارچه وارد می‌شوند و الگو و طرح نهایی را ایجاد می‌کنند.
• دومین شباهت، تکنیک‌ها و مهارت‌های هنری دقیقی است که در اجرای این دو هنر مورد استفاده قرار می‌گیرند. شما در هر دو هنر گلدوزی و سوزن دوزی باید تکنیک‌های هنری و بسیار دقیقی را برای اجرای طرح‌های خود بر روی پارچه استفاده کنید. به عبارتی فرد هنرمند یا کارآفرین باید مهارت‌های خاصی را برای استفاده از نخ و سوزن و ایجاد طراحی‌های منحصربه‌فرد سوزن دوزی و گلدوزی بلد باشد.
• سومین شباهت، آزادی عمل در ایجاد طرح‌های جذاب و متنوع است. در هر دو روش سوزن دوزی و گلدوزی، هنرمندان به راحتی می‌توانند طرح‌های متنوعی را بر روی پارچه ایجاد کنند. از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین تا پیچیده‌ترین و دقیق‌ترین طرح‌ها، همگی بر روی پارچه قابل اجرا هستند. طرح‌هایی مانند آبستره، آدمک، طبیعت، گل و گیاه، اسلیمی، هندسی، حیوانات و انواع و اقسام ایده‌ها و طرح‌هایی که هیچ محدودیتی در ایجاد و خلق آن‌ها وجود ندارد.
متریال های مورد استفاده در سوزن دوزی و گلدوزی
همان‌طور که در قسمت تفاوت سوزن دوزی با گلدوزی و شباهت این دو هنر هم اشاره کردیم، از بارزترین شباهت‌ها میان این دو هنر، یکی بودن ابزار مورد استفاده در آن‌هاست. به عبارتی شما در هر دو هنر به نخ، سوزن و پارچه احتیاج خواهید داشت. البته در این بین می‌توان تفاوت‌هایی هم میان آن‌ها قائل شد که تفاوت اصلی به پارچه‌های مورد استفاده در این دو هنر اشاره می‌کند.
در گلدوزی به پارچه‌های کتان، کرباس، گونی، لینن، شانتون، متقال، تور و نخ پنبه احتیاج خواهید داشت. به عبارتی هنر گلدوزی با طیف وسیعی از پارچه‌ها قابل انجام است. برای هنر سوزن دوزی هم می‌توانید از پارچه‌هایی مثل لینن، تور و حریر ابریشم، تور ارگانزا و مخمل استفاده کنید تا هنر خود را هرچه بهتر به نمایش درآورید.
کلام آخر
این مطلب را به معرفی دو هنر اصیل اختصاص دادیم که در تمام دنیا مطابق با فرهنگ هر منطقه و کشور عرضه و اجرا می‌شوند. سوزن دوزی و گلدوزی در حال حاضر هنوز هم در دسته پرطرفدارترین و جذاب‌ترین هنرهای دستی قرار دارند. در سال‌های اخیر به دلیل پیشرفت چشمگیری که در صنعت مد و فشن ایجاد شده است، حالا کمتر شخصی را مشاهده خواهید کرد که گلدوزی یا سوزن دوزی را با دست انجام دهد. البته کم نیستند برندهای معتبر و کمپانی‌های خوش‌نام و فعال در حوزه پوشاک مانند گوچی، شنل، کریستین دیور و غیره که برای انجام سفارش‌های شخصی و طراحی‌های خاص خود از گروهی از هنرمندان برای گلدوزی، سوزن دوزی یا انجام سایر هنرهای ظریف بر روی پارچه استفاده می‌کنند.
سوالات متداول
1. آیا سوزن دوزی و گلدوزی با یکدیگر تفاوت هم دارند؟
بله؛ دو هنر سوزن دوزی و گلدوزی در روش اجرا، طرح‌های قابل اجرا و تجهیزات مورد استفاده با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند.
2. دو هنر گلدوزی و سوزن دوزی هنوز هم رایج و مورد توجه هستند؟
بله؛ این دو هنر با اینکه در دسته هنرهای قدیمی و باقدمت قرار دارند، اما هنوز هم با هدف ارزش بخشیدن به لباس‌ها و حفظ غنای پارچه، به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. آیا انجام هنرهای گلدوزی و سوزن دوزی به مهارت و آموزش خاصی نیاز دارد؟
بله؛ انجام این دو هنر چه به‌صورت کاملا ساده و مقدماتی و چه به‌صورت پیشرفته و حرفه‌ای، نیازمند آموزش‌های خاص خود است.